Friday 13 December 2019

TIGO MACAM PADUSI DI MINANGKABAU

1. Banamo Simarewan
2. Banamo Mambang Tali Awan
3. Banamo Parampuan

1. Simarewan :

Bapaha bagai gatah caie, iko elok etan katuju, bak cando pimpiang dilereang, nan bak santano pucuak aru, kamano angin inyo kakiun, alun jujai inyo lah galah, alun di imbau inyo lah dating, nan bak balam talampau jinak, sifaik bak lipek tapanggang, umpamo caciang kapanehan, nan pancaliak baying-bayang, nan panagak di tapi Labuan, lain geleang panokok, asiang kucundang sapiek. Tagisie labiah bak kanai, tasingguang labiah bak jadi.

Elok baso tak manantu, kecek bak caro mambaka buluah, suko bakato-kato cabua, mamakai siafat sio-sio, tabiat caba dipakaian, duduak jo tagak tak nan sopan, katonyo banayak ka nan bukan, rundiang banyak bakucikak, galak bak ibarat gunuang runtuah, tapuang jo sadah tak babedo, baiek dimuko sanak famili ataupun urang lain, indak barundiang jo timbangan.

Rundiang nan indak bapalabeh, taruah bana bak katidiang, taserak bana bak anjalai, manyingguang puncak bisua urang, manjunjuang balacan dikapalo, manggali-gali najih di lubang, hati busuak pikiran harian, muluik kasa kecek manggadang, hati diateh langik biru. Ibu bapak tak babeso, nan tuo tidak di hormati, nan ketek nan tidak bakasiahi.

Korong kampuang tak nan jaleh, adat indak baisi, limbago indak batuang, imbau nan indak basahuti, panggilan indak nan baturuik, urang basutan dihatinyo, urang barajo dihatinyo, durhako kapado ibu baak, labiah kapado rang tuo-tuo.

2. Mambang Tali Awan

Iyolah parampuan tinggi hati. Kalau mangecek samo gadang, barundiang kek nan rami, sagalo labiah dari urang, tasambia juo bapak si buyuang, basabuik juo bapak si upiak, nan sagalo labiah dari urang, baiak tantang pambalinyo atau tantang kasiah sayangnyo.

Siang jo malam jarang dirumah, naiak ruamah turun rumah, etan karumah tanggo lain, suko mangecek jo maota, tantang baiak buruak urang, gi mambandiang-bandiangan urang, baiak jo elok badan diri, ataupun dikayo laki awak.

Kok tibo di gadih mudo matah, nan panduduak di tapi jalan, nan panagun diateh janjang, nan pemegu di mungko pintu, bak ibarek kacang di abuih ciek, bak loncak labu dibanam, gadang tungkuih tak barisi, bak ibarat buluh bamboo, batareh tampak kalua, tapi didalam kosong sajo, karajo parampuan tak nan tau, karajo batandang siang malam.

Kok tumbuah mandi ditapian, kecek mangecek lumak lamik, mambincang-bincang rang sakampuang, mampakatoan urang sarumah, baiak antaro laki bini, ataupun dalam Korong kampuang.

Dio manjadi upeh racun, mangusuik alam nan salasai.

Malu jo sopan jauah sakali, duduak tagak karajo sumbang, baiak didalam tingkah laku, atau dalam pi’il jo parangai, manyusah pandangan rang nan banyak. Suko bagaduah tangah rumah, suko bacakak jo sakampuang, asuang siasah lah pakaian, dangki kianat lah parangai. Aka buruak pikiran salah,gilo dimabuak angan-angan.

Raso pareso tak tapakai, malu jo sopan jauah sakali, tasingguang urang kanai miyangnyo, takuncang urang kanai rabehnyo. Bak ibarat kambiang tigo suku, lupo maukua baying-bayang, suko bakato baolok-olok, bagai kancah laweh arang, paham bak tabuang sarueh, capek kaki tapi panaruang, ringan tangan tapi pamacah.

3. Parampuan

Nan disabuik parampuan tapakai taratik dangan sopan, mamakai bao jo basi, tau ereang jo gendeng, mamakai raso jo pareso, manaruah malu dangan sopan, manjauhi sumbang jo salah, muluik manih baso katuju, kato baiak kucindang murang, baso baiak gulo dibibia.

Pandai bagau samo gandang, hormat pado ibu bapak,khidmat pado rang tuo-tuo, mamakai dimalu samo gadang, labiah kapado pihak laki-laki. Takuik kapado Allah manuruik parentah Rasul. Tau dikorong jo kampuang, tau dirumah dangan tanggo, tau mayuri mangulindan, takuik dibudi katajua, malu dipaham katagadai. Manjauhi sumbang jo salah, tahu dimukin jo patuik, malatakkan suatu ditampeknyo, tau ditinggi dangan randah, baying-bayang sapanjang badan.

Buliah ditiru di tauladan,, kasuri tauladan kain, kacupak tauladan batuang, maleleh buliah di palik, manitiak buliah ditampuang, satitiak buliah dilawikkan, sakapa dapek digunuangkan, iyo dek urang dinagari.


"Aaa kan lah tau kito tu, untuang-untuang ilmu batambah"

0 comments:

Post a Comment